Orta Asya’da Doğu Süryani Kilisesi’ne Mensup Türklerin Mirası: Mezar Taşları (XIII ve XIV. Yüzyıllar)
(The Legacy of the Turks of the Eastern Syriac Church in Central Asia: Tombstones (XIII and XIV. Centuries) )

Yazar : Ayşe ARSLAN    
Türü :
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 2/1
Sayfa : 32-44
    


Abstract
Türk tarihinin ana hatlarının vuku bulduğu Orta Asya coğrafyası, çeşitli halkların birlikte yaşadığı ve etkileşim kurduğu bir bölge olmuştur. Sözü edilen bu coğrafyada bulunan pek çok topluluk birbirini siyasi, kültürel, ekonomik ve dinî açıdan etkilemiş ve kültürel aktarımlarda bulunmuştur. İran üzerinden Orta Asya’nın içlerine ve hatta Çin’e kadar ulaşan Doğu Süryani Kilisesi öğretileri Türk toplulukları arasında benimsenmiş ve ardında büyük bir mirası bırakmıştır. Günümüz Kırgızistan, Kazakistan, Çin sınırları içerisinde bulunan ve Türklere aitliği kesinleşmiş olan Nestûrî yazıtları bunun en birincil kaynaklarını oluşturmaktadır. Bu çalışma, transliterasyon metodu kullanılarak çevirileri yapılmış, Süryani alfabesi ile yazılan 871 adet Süryanice ve Türkçe yazıtı kapsamaktadır. Çalışmamızın amacı Doğu Süryani Kilisesi’nin inancına mensup Türk topluklarının bırakmış olduğu mezar taşı külliyatını incelemek, bahsi geçen bu yazıtların menşei ve filolojik özelliklerini değerlendirmektedir.

Keywords
Orta Asya Nestûrî Hristiyanlık Süryanice Türkçe

Özet
The geography of Central Asia, where the main lines in Turkish history occurred, has historically been a site where many different peoples have coexisted and interacted. Various communities in this region have interacted with one another politically, culturally, economically, and religiously, and have transferred their cultures to each other. The East Syriac Church’s doctrines, which reached the interior of Central Asia and even China through Iran, were embraced by the Turkish communities and left a lasting legacy. The main sources for this are Nestorian inscriptions, whose ownership by the Turks has been proven and which are found within the borders of current Kyrgyzstan, Kazakhstan, and China. This study includes 871 Syriac and Turkish inscriptions written in the Syriac alphabet and translated using the transliteration method. The objective of our study is to examine the corpus of tombstones left by Turkish communities that follow the faith of the Eastern Syriac Church and analyze the philological characteristics and place of origin of these inscriptions.

Anahtar Kelimeler
Central Asia Nestorian Christianity Syriac Turkish